Takty oraz tempo

Przykładowy zapis nut na 5 lini

Każdy utwór muzyczny podzielony jest na takty oddzielone kreskami taktowymi. Koniec utworu oznaczamy znakiem || . Czasem na początku utworu występuje takt niepełny ( jedna, dwie nuty ). Nazywamy je przedtaktem lub odbitką.

Rytm utworu określony jest przez metrum. Mówi ono ile danych jednostek długości tworzy jeden takt.
W takcie występują części mocne i słabe. W takcie całym, części mocne to pierwsza i trzecia ćwierćnuta.

1 2 3 4 , druga z nich zostanie mimowolnie zaakcentowana. Zjawisko polegające na akcentowaniu części słabych taktu nazywa się synkopą. Kropka postawiona za nutą lub pauzą  zwiększa czas jej trwania o połowę. Kilka nut o tej samej wysokości, połączonych łukiem, gramy jak jedną nutę, o czasie trwania połącznych nut.

Jeżeli nad lub pod nutą ( pauzą ) znajduje się znaczek fermata - to nuta ( pauza ) powinna trwać dłużej niż wynika z zapisu, o wartość zależną od naszej inwencji. Trzy powiązane ze sobą nuty (oznaczone cyfrą 3 ) nazywamy triolą. Triola z ósemek trwa tyle co ćwierćnuta. Rzadziej spotyka się kwintole lub sekstole.'

Napis na końcu utworu "d. c. al fine" ( da capo al fine ) - należy zacząć jeszcze raz od początku i grać do miejsca oznaczonego napisem "Fine".

Przy utworach, podane jest też zazwyczaj tempo. Określa ono jak szybko wykonywać utwór . Klasyczne (włoskojęzyczne) oznaczenia tempa są następujące :

• largo - szeroko
• adagio - poważnie
• lento - powoli
• andante - wolno
• andantino - szybciej niż andante
• moderato - umiarkowanie
• allegro - wesoło
• allegretto - wolniej niż allegro
• presto - szybko
• vivo - żywo
• vivace - bardzo żywo

Stosuje się również polskojęzyczne oznaczenia tempa.
Dla większej precyzji, niekiedy podaje się czas trwania utworu lub ilość ćwierćnut zagranych w ciągu minuty. Przykładowo tempo d = 120 oznacza, że przez jedną minutę należy zagrać 120 ćwirećnut ( dla metrum 4/4 będzie to 30 taktów, dla 3/4 - 40).

Dla utrzymania równego tempa podczas gry używa się metronomu ( mechanicznego lub elektronicznego ), który wystukuje początki taktów z określoną szybkością.

Tabulatura

Tabulatura - jest sposobem zapisu dźwięków dotyczącym wyłącznie gitary. Sześć linii odpowiada sześciu strunom gitary : linia najwyższa strunie "El", najniższa - "E6". Liczby zapisane na strunach oznaczają na którym progu należy nacisnąć daną strunę, "c" lub "o" oznacza, że należy uderzyć strunę nie skróconą ( pustą ). Należy pamiętać, że na gitarze ten sam dźwięk można wydobyć w różnych miejscach. Przykładowo gamę C-dur można zapisać i zagrać na kilka sposobów :


Zaletą tabulatury jest to, że nie trzeba szukać, w którym miejscu na gryfie znajduje się dany dźwięk. Wadą natomiast, że nie można dokładnie określić długości trwania dźwięków. Często tabulaturę uzupełnia się zapisem nutowym lub pod spodem podaje się wartości rytmiczne dźwięków ( pierwsza z gam jest grana ćwierćnutami, druga i trzecia ósemkami).

Przy nutach (tabulaturze) spotyka się również informacje, którym palcem przycisnąć lub uderzyć strunę. Ułatwia to grę, zwłaszcza początkującym.

W muzyce hiszpańskiej (flamenco), do oznaczenia palców prawej ręki używa się pierwszych liter ich nazw łacińskich : a - serdeczny (anularius), m - środkowy (medius), i - wskazujący (index), p - kciuk (pollex).